مدلسازی اطلاعات ساختمان و مزایای آن در فاز اجرایی:
مقدمه:
در بررسی فرآیند مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) همواره صحبت از اهمیت این فرآیند در بین طراحان، مهندسین و پیمانکاران به میان آمده است. اما در ارتباط با تأثیر این مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM)در فاز اجرایی هنوز ابهاماتی وجود دارد به این دلیل که گمان برده می شود که مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) یک تکنولوژی و یا صرفاً یک مدل سه بعدی می باشد. اما باید در نظر گرفت که در واقع فرآیندی است که در طی آن اطلاعات مربوط به پروژه، خلق و مدیریت می شوند. که نهایتاً منجر به خروجی هایی می شود که از آن به عنوان مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) یاد می‌کند. به عبارت دیگر این فرآیند یک توصیف دیجیتال از تمام جوانب فیزیکی یک پروژه است.
یقیناً مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) با فاز طراحی یا به عبارتی فاز ما قبل اجرا بیشتر آمیخته شده است، اما با قاطعیت می‌توان گفت که تمام فازهای پروژه از پیاده سازی این فرآیند بهره‌مند می‌شوند. حتی در مرحله بهره برداری. در واقع مدلسازی اطلاعات ساختمان در فاز اجرایی این امکان را فراهم می سازد که قبل از شروع این فاز تمام جزئیات پروژه به صورت دیجیتال شبیه سازی شود که منجر به حذف بسیاری از دوباره کاری ها و مشکلاتی که خود را در این مرحله نمایان می سازند خواهد شد.
به طور کلی مزیت فرآیند مدلسازی اطلاعات ساختمان در فاز اجرایی به ما کمک می کند تا بتوانیم در برابر مشکلات غیرقابل پیش‌بینی موجود در مرحله اجرا به آمادگی بیشتری دست یابیم. به این نحو که نسبت به آنچه که قرار است در خارج از کارگاه تهیه و ساخته شود و عملیات هایی که در محل کارگاه صورت می پذیرد آگاهی و اشراف بیشتری داشته که همین امر موجب افزایش بهره وری در نیروی انسانی به هنگام عملیات های اجرایی، کاهش هدر رفت مصالح پروژه که در مواردی بسیار گران بها و بعضاً غیر قابل جایگزین بوده و مانع از تاخیرات در اجرای پروژه می شود. در مجموع اجرای پروژه مبتنی بر فرآیند مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) باعث بهبود عملکرد تیم های اجرائی و افزایش بهره‌وری در فاز اجرا می‌شود.
در اینجا به مهمترین مزایای مدل سازی اطلاعات ساختمان در فاز اجرایی پروژه می پردازیم:
1. ارتباط بهتر و همکاری متقابل:
مدل دیجیتالی حاصل از فرآیند مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) امکان تبادل اطلاعات و همکاری متقابل بین تیم های اجرایی و تیم‌های طراحی را با سرعت بالایی فراهم می سازد که هرگز در محیط دو بعدی قابل اجرا نمی باشد. همچنین این نحوه ارتباط موثر، تیم های اجرایی را قادر می‌سازد تا با مالکان یا سرمایه گذاران پروژه در ارتباط تنگاتنگی باشند و به این ترتیب آنان نیز از آخرین تحولات اجرایی، پیشرفت ها و یا مشکلات احتمالی در کمترین زمان ممکن مطلع شوند. وجود یک مدل سه بعدی که تمام طراحی‌های بخش‌های مختلف را شامل می‌شود کمک می‌کند تا تیم‌های طراحی به راحتی با صرف کمترین زمان و سرمایه در محل پروژه حاضر شوند به این دلیل که دیگر نیازی نیست هزاران مدرک و نقشه را به همراه خود به محل پروژه منتقل نماید.
2. برآوردهای مالی بر اساس مدل سه بعدی مدلسازی اطلاعات ساختمان:
امروزه قالب شرکت های مهندسی فعال در اجرای مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) به این نتیجه رسیدند که شروع تخمین مالی پروژه همراه با فازهای طراحی این تخمین را بسیار دقیق تر می‌نماید که این امر موجب گسترش روز افزون تخمین مالی پروژه ها بر اساس مدل سه بعدی این فرآیند یا همان بعد پنجم مدل سازی اطلاعات ساختمان (5D)شده است. به این ترتیب با پیاده‌سازی این فرآیند مالکان و سرمایه گذاران به یک تخمین مالی دقیق و موثر از پروژه دست خواهند یافت که منجر به بهبود تنظیم فعالیت های پروژه خواهد شد.
3. شبیه سازی پروژه قبل از اجرا:
با بکارگیری مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) قادر خواهیم بود قبل از شروع عملیات اجرایی، تمام پروژه را به همراه تمام جزئیات در یک محیط سه بعدی پویا مدلسازی نماییم . پویا به این معنی که در این مدل سه بعدی قابلیت حرکت در داخل مدل و بررسی تمام فضاهای داخلی به مانند آنچه در واقعیت قرار است اجرا شود وجود دارد. به این ترتیب ذینفعان پروژه و به طور خاص سرمایه‌گذاران یا مالکان پروژه قادر خواهند بود فضاها را دیده و چنان چه نظری در ارتباط با تغییر برخی اجزا دارند، قبل از شروع عملیات اجرایی به طراحان اعلام نمایند. و همین شناخت و درک دقیق از واقعیت پروژه، موجب کاهش هدر رفت های مالی و زمانی در حین اجرای پروژه خواهد شد.
4. بهبود همکاری متقابل و تشخیص تناقضات:
یکی از مهمترین امکاناتی که از طریق مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) برای ذینفعان پروژه فراهم آمده است ارتباط تنگاتنگ و همکاری متقابل در بین طراحان پروژه است. به این ترتیب طراحان این امکان را دارند تا طرح های خود را با طراحان بخش های دیگر به اشتراک گذاشته و چنانچه تناقضی در این میان به وجود آمده باشد تمام طرف های درگیر متوجه خواهند شد. به عنوان مثال ممکن است مهندسین معمار یک بازشو را در محلی قرار داده باشند که تیم طراحی سازه در آن محل دیوار برشی در نظر گرفته باشد، و یا مقدار بازشوی که در مرحله سفت کاری برای چارچوب ها در نظر گرفته شده است با درهایی که طراحان یا مالکان پروژه تمایل به استفاده از آن دارند تناسب نداشته باشد.
بدین ترتیب از طریق مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) تمامی این مشکلات، که ممکن است تعدادی از آنها در آخرین مرحله اجرا خود را نمایان سازند، استخراج می‌شوند همچنین ذینفعان پروژه می‌توانند در همان مرحله طراحی نسبت به راه حلهای مناسب تصمیم‌گیری نمایند و از تحمیل دوباره کاری ها در مرحله اجرا جلوگیری به عمل آید.
5. کاهش هزینه های غیر قابل پیش بینی و ریسک های تحمیلی:
بر اساس مطالعات موسسه McKinsey، ۷۵ درصد از شرکت‌ها و مالکانی که مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) را در پروژه خود پیاده سازی نموده اند ازان داشتند که این فرآیند موجب تاثیرات مثبتی مالی در سرمایه گذاری آنها شده است. مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) از طرق مختلف مزیت های مالی برای پروژه فراهم می‌سازد، همان طور که قبلاً اشاره شده است همکاری متقابل و ارتباط تنگاتنگ که از طریق مدل سه بعدی به وجود می آید احتمال بروز ضررهای مالی به علت دوباره کاری های ناشی از عدم درک مناسب تیم های اجرایی از اهداف طراحی، جزئیات فنی مورد نظر طراحان، عدم رضایت مالکان پس از اجرا و… را به شدت کاهش می دهد. با توجه به روشن شدن زوایای پنهان پروژه‌ها هزینه‌های بیمه‌ای پروژه نیز کاهش می یابد.
از سوی دیگر با توجه به کاهش چشمگیر تغییرات اجرایی لحظه آخری، امکان بروز ادعاهای مالی مجریان (Claim) نیز به شدت کاهش می یابد. همچنین با توجه پیاده اجرای مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) که منجر به مشخص شدن غالب جزئیات اجرایی می شود، عملیات های پیش ساختی که می بایست در خارج از کارگاه انجام شوند، دقت بالایی پیدا کرده و به این ترتیب در هنگام ساخت با کمترین میزان هدر رفت مصالح روبه‌رو خواهیم بود و از سوی دیگر به هنگام نصب و اجرا این قطعات با کمترین خطا روبرو بوده و هزینه‌های مالی و نیروی انسانی که می بایست صرف اصلاح این خطاها شوند به شدت کاهش خواهد یافت. همچنین به دلیل آنکه تمامی ذینفعان پروژه از آخرین تغییرات اعمالی بر روی مدل مطلع هستند و به آخرین نسخه طراحی شده دسترسی دارند ریسک‌های ناشی از ارجاع به اطلاعات قدیمی و خلق مشکلات ناشی از آن به حداقل می‌رسد.
6. بهبود برنامه ریزی و زمانبندی:
همانطور که در بخش قبلی در ارتباط با کاهش هزینه مالی ناشی از به حداقل رساندن ریسک ها و دوباره کاری های پروژه از طریق اجرای مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) صحبت کردیم، این موارد باعث کاهش تاخیرات زمانی نیز می‌شود که به بهبود برنامه ریزی و زمانبندی پروژه نیز کمک می‌کند. این بهبود زمانبندی به این گونه است که در مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) فرآیند طراحی و دیگر جنبه‌های پروژه به مانند برنامه ریزی به طور همزمان با دقت بالایی انجام می شود و این امکان وجود دارد با تغییرات طراحی، تیم برنامه‌ریزی نیز مستندات خود را در کمترین زمان ممکن به روز رسانی نماید که این مزیت موجب تهیه یک زمانبندی دقیق و دائمی برای کل پروژه و برنامه‌ریزی مناسب برای اجرای بخش‌های مختلف آن می شود.
7. افزایش ایمنی پروژه:
با توجه به اینکه تمامی جزئیات و مراحل اجرایی پروژه در پیاده سازی فرآیند مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) طور کامل، شفاف و قابل دسترس می باشد، برای مدیران پروژه و تیم های اجرایی این امکان فراهم را می سازد تا موقعیت ها یا عملیات هایی که ممکن است همراه با ریسک بوده و امنیت جانی کارکنان و بازدید کنندگان را تهدید نماید، شناسایی کرده و راه حل های ایمن و کاربردی را برای رفع این خطرات پیش بینی نموده و با شروع عملیات اجرایی نسبت به، به کار گیری اقدامات اساسی و پیش گیرانه عمل نمایند. به این ترتیب می توان انتظار داشت با اجرای فرآیند مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) صدمات ناشی از فعالیتهای ساختمانی به صفر یا حداقل ممکن برسد.
8. افزایش کیفیت نهایی پروژه:
با استفاده هر چه بیشتر از مدل های تهیه شده توسط فرآیند مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) می توان به پروژه هایی با کیفیت بیشتری دست یافت. با پیاده سازی این فرآیند و استفاده از ابزارهای آن، تیم های طراحی می توانند به ارتباط موثری با یکدیگر دست پیدا کرده و همگی آنها با تیم‌های طراحی نیز به طور کامل در ارتباط بوده. این ارتباط موثر کمک می‌کند تا فرآیندهای تصمیم گیری در ارتباط با موارد فنی و کیفی بسیار سریعتر، شفاف تر و دقیق تر بوده که در نهایت منجر به افزایش کیفیت ساخت پروژه خواهد شد. از طریق مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) بهینه ترین روش های ساخت قبل از شروع عملیات های اجرایی توسط مدیران اجرایی با همکاری دیگر ذینفعان پروژه تهیه و مرور می گردد و چنانچه ابهام و یا اشکالی در این عملیات های اجرایی پیش فرض دیده شود، با همکاری و مشورت تمامی ذینفعان پروژه، موثرترین و بهینه ترین راه حل ممکن ارائه خواهد شد.
همچنین از طریق مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) طراحان این توانایی را دارند تا سناریوهای مختلفی را برای طراحی پروژه در نظر گرفته و در تعامل با تیم‌های اجرایی هر یک از این سناریوها را کنترل، بررسی و بهترین آن را انتخاب کنند. به عنوان مثال در ارتباط با میزان دریافت نور خورشید در فضاهای داخلی ساختمان سناریوهای مختلفی را در نظر گرفته و اثر هریک از سناریوها را بر بهره وری انرژی ساختمان بررسی کرده و در نهایت در ارتباط با ذینفعان پروژه بهینه ترین سناریو را انتخاب نمایند. تمامی این موارد کمک می‌کنند تا در نهایت با کیفیت ترین پروژه ممکن به مالکان آن تحویل شود.